Daha büyük ve işlek limanlara çıkmak isteyen bir işletme sahibi için iş dünyası bir deniz gibi dalgalıdır. Ancak bazen o dalgaların boyutu ve hızı, işletme sahiplerini gerçek bir denizci gibi zorlayabilir. Ekonomik dalgalanmalar, finansal riskler ve beklenmedik olaylar, işletmelerin kontrollü büyümeyi ve sürdürülebilirliği göz gözü görmeyen bir fırtınada veya sisli bir ortamda yönlendirmesini gerektirebilir. Hem dünya hem de ülkemiz için tam da böyle bir dönemden geçmekte olduğumuz bir gerçek. O halde belirsizlik dönemlerinde ani dalgalara karşı esneklik kazanabilmek için bütçe aracından nasıl faydalanabiliriz ve sağlıklı varsayımlar için hangi detayları gözden geçirmeliyiz? Bu yazıda bu soruların yanıtlarına ilişkin 7 adıma odaklanacağız.
1. Geçmiş Performans Analizi
Kontrollü büyüme ve sağlam bir bütçe oluşturmanın ilk adımı, geçmiş performans verilerini incelemektir. İşletmenizin geçmiş yıllardaki gelirleri, maliyetleri ve kar marjları gibi verileri analiz ederek, gelecekteki büyüme hedeflerinizi belirlemekte yardımcı olabilirsiniz. Bu verileri işletmenizin iç finansal kayıtlarından elde edebilirsiniz.
2. Sektör Araştırması
Sektörünüzü yakından incelemek ve sektör raporları, pazar büyüklüğü ve rekabet analizi, sektörel trendleri ve beklentileri anlamanız önemlidir. Bu verilere endüstri derneklerinin raporları ve pazar araştırma firmalarının analizlerden ulaşabilirsiniz.
3. Makroekonomik Faktörler
İşletmenizin performansını etkileyebilecek makroekonomik faktörleri izlemek önemlidir. Faiz oranları, enflasyon, döviz kurları ve işsizlik gibi faktörler, bütçe planlamasında dikkate alınmalıdır. Bu verilere merkez bankası web siteleri veya hükümet istatistik ofislerinden erişebilirsiniz.
4. Pazar Araştırması
Müşteri taleplerini ve pazarın nasıl değiştiğini anlamak için pazar araştırması yapın. Müşteri anketleri, rakip analizi ve pazar trendlerini takip ederek, işletmenizin pazardaki konumunu belirleyebilirsiniz. Bu verilere müşteri anketleri, pazar araştırma firmaları ve rakip web siteleri aracılığıyla ulaşabilirsiniz.
5. Alternatif Senaryolar Oluşturun
Belirsizlik dönemlerinde tek bir varsayıma bağlı kalmak yerine, farklı senaryoları düşünün. İyi, kötü ve muhtemel senaryoları modellemek için finansal modelleme araçları veya Excel tabloları kullanabilirsiniz. Bu senaryolar, işletmenizin farklı koşullara nasıl tepki vereceğini planlamanıza yardımcı olur.
6. Riskler ve Belirsizliklerin Tanımlanması
Varsayımlarınızı oluştururken, potansiyel riskleri ve belirsizlikleri daha ayrıntılı bir şekilde belirlemelisiniz:
- Finansal Riskler: Faiz oranlarının yükselmesi, döviz kurlarındaki dalgalanmalar veya maliyet artışları gibi finansal riskleri tanımlayın. Bu riskleri azaltmak veya yönetmek için hangi finansal araçları kullanabileceğinizi düşünün. Acil durumlar için finansal kaynakları belirleyin. Bu kaynaklar arasında işletme kredileri, yatırımcı ilişkileri veya varlık satışları gibi seçenekler bulunabilir. Bu finansal kaynaklara nasıl erişebileceğinizi ve hangi koşullarda kullanabileceğinizi planlayın.
- Operasyonel Riskler: Üretim süreçlerinde aksamalar, tedarik zinciri sorunları veya teknolojik hatalar gibi operasyonel riskleri belirleyin. Acil durum planları oluşturarak bu risklere karşı hazırlıklı olun.
- Rekabetçi Riskler: Rakiplerinizin agresif fiyatlandırma stratejileri veya yeni pazar girişleri gibi rekabetçi riskleri değerlendirin. Rakip analizi yaparak rekabet avantajlarınızı sürdürmek için stratejiler geliştirin.
7. Sürekli Takip ve Güncelleme
Bütçenizi oluşturduktan sonra, sürekli olarak takip edin ve güncelleyin. Bu amaçla işletmenizin güncel performansını izlemek için gerçek zamanlı finansal ve operasyonel verilere erişim sağlayan yazılım araçları kullanabilirsiniz. Bu, anlık kararlar almanıza ve hızlı bir şekilde ayarlamalar yapmanıza yardımcı olur. Ayrıca düzenli olarak işletme performansınızı ve bütçe tahminlerinizi gözden geçirin.
Belirsizliklerle dolu bir iş dünyasında başarılı olmak, sağlam bir bütçe ve büyüme stratejisi oluşturmak kadar iş birliği yapmak ve ortak akılla hareket etmekten geçiyor. Bu nedenle, bütçelemenin ön aşaması olarak işletmenizin stratejik karar alıcıları ve operasyonel liderlerinin bir araya geldiği bir Çalıştay düzenlemenizi ve sonuçlarını değerlendirerek bütçe sürecinizi yönetmenizi öneririm. Çalıştaya katılacak kişilerin bu yazıda geçen araştırma sonuçlarını ve verileri toplayarak çalıştaya hazırlıklı iştirak etmeleri önemlidir. Ayrıca çalıştayın dışarıdan bir gözle moderasyonu da odaklanarak ve planlı bir akışta ilerlemeyi garanti edeceği için kritiktir. Çalıştayı birlikte yapalım diyenleriniz, benimle irtibata geçebilirsiniz.
Deniz şu an dalgalı olsa da sular durulduğu zaman nerede olacağınızı buna ne derece hazırlıklı olduğunuz ve dümendeki manevra kabiliyetiniz belirleyecek. O halde uzun yol kaptanları, pusulanız olan bütçe aracınıza emek verin.
Sevgiyle kalın.
Belma Öztürk Gürsoy
ActinoCOACH İşletme Koçu