Bir işletme sadece daha çok satmaya odaklandığında, rapormuş, veriymiş bunlara ne gerek var diye bu konuları gündem dışı bıraktığında olası iki durumu yaşıyor.
- Ya hedeflenen karlılık ve nakit akışı iş işten geçtikten sonra kriz yönetmek durumunda kalındığı zaman inceleniyor.
- Ya da fırsatların ve trendlerin analizi yapılmadığından mevcut satış sonuçlarını artıracak ip uçları ıskalanıyor.
Artık sıkça duyduğumuz İşletme Zekası (Business Intelligence) ve Veri Analizi bakın hangi alanlarda kullanılıp, rekabet avantajımıza ve farklı durumlardaki manevra kabiliyetimize katkıda bulunuyor.
- Satış
- Müşteri
- Finansal veriler
- Pazar ve müşteri trendleri
- Tüketici davranış kalıpları
Diyebilirsiniz ki zaten temel finansal tablolar olan bilanço ve gelir tablosuna arada bakıyoruz, diğerlerine ne gerek var? Gelin bazı örnekler üzerinden değerlendirelim.
ÖRNEK 1
Bilançodan bir yıl içinde tahsil edilecek toplam ticari alacak tutarınızı görebilirsiniz ancak şu detaylar için finansal raporlamaya ihtiyacınız var
- Alacakların ne kadarının vadesi geçmiş ve ne kadarının halen vadesi gelmemiş?
- Vadesi geçmiş olanlar için elimde ne kadar teminat var?
- 1,3,6,9 aylık vadelerde hangi tutarlarda alacağım var.
- Alacağımın ne kadarı dövizli ve hangi döviz biriminden ne kadar alacağım var.
- Vadesi geçmiş, teminatı olmayan ancak vergisel prosedürler tamamlanmadığı için karşılık ayrılmayan ne kadar alacağım var?
ÖRNEK 2
Bilançodan bir yıl vadesi olan ve bir yılın üzerinde vadesi olan kredilerin toplam tutarını görebilirim ancak şu detayları bulamam
- Kredilerin 1 yılın altındaki tutarlarının 1,3,6,9 aylık vadelerdeki kısımlarını nedir?
- 1 yılı aşan kredi tutarının ne kadarı hangi yıllarda geri ödenecektir?
- Kredilerin dövizli kısmı ne kadardır ve döviz kuru %5 -10 artışına karşılık «duyarlılık testi» sonuçları şirketimize nasıl yansır?
- Kredilerin faiz oranları ve verdiğimiz teminatları nelerdir?
- Sabit faizli ve değişken faizli kredi tutarım nedir?
- Şirketin net döviz pozisyonu nedir?
ÖRNEK 3
Devlete verdiğim bilançoda görünmeyen yükümlülüklerim neler ve risk tutarları ne kadar?
- Kıdem tazminatı yükümlülükleri
- Birikmiş izin hakları
- Devam eden davalara ilişkin olası tazminatlar
- Faktoring firmasına verdiğim ve tahsil edilemezse bana dönme riski olan alacak tutarım.
İşletme yönetimimiz için hayati olan ve üzerinde durmak istediğim 2 rapor daha var. Gelir / Gider Bütçesi ve Nakit Akış Tablosu ve Bütçesi. Özellikle işletmelerin iflas sebebinin çoğunlukla zayıf nakit akışı olduğunu artık biliyorken, bu konuya özellikle eğilelim.
Öncelikle nakit akışımızla ilgili cevabını bilmemiz gereken ilk temel sorular şunlar:
- Para şirketimize hangi kaynaklardan giriyor ve hangi yükümlülükler için çıkıyor?
- Temel faaliyetimden nakit yaratabiliyor muyum ya da ne kadar yaratabiliyorum?
- İlgili dönem sonunda net nakit durumumuz nedir? Artı mı eksi mi veriyor?
Ayrıca nakit hareketlerinizi incelerken aşağıdaki 3 temel sınıfı dikkate alabilirsiniz:
1. Temel faaliyetlerden elde edilen Net Nakit Giriş / Çıkışı
Ticari alacak tahsilatları
Ticari borç ödemeleri
Personele ödenen ücret ve benzeri yükümlülükler
Vergi ödemeleri
2. Yatırım faaliyetlerinden elde edilen Net Nakit Giriş / Çıkışı
Menkul kıymet veya duran varlık satışından tahsilatlar
Benzer varlıklar alımından kaynaklanan ödemeler
3. Finansal faaliyetlerden elde edilen Net Nakit Giriş / Çıkışı
Kullanılan kredilerden nakit girişi / kredi ve faiz ödemeleri
Ortakların şirkete koyduğu ilave para / şirketten çektiği para
Temettü ödemeleri
Diğer önerilerim:
- Gelir gider bütçenizle paralel bir Nakit Akış Bütçesi yapmalısınız.
- Hazırladığınız gelir gider bütçesini Nakit akışı bütçesine yansıttığınızda, nakit açığı veya fazlası verme durumunu test etmelisiniz.
- Hem gelir gider hem de nakit akış bütçenizi aylık ve haftalık olarak takip etmelisiniz.
- Nakit açığı verdiği görülen ay ve haftalar için önceden eylem planı hazırlamalısınız. Bu şekilde son dakikada bulmak zorunda kaldığınız yüksek maliyetli finansman yükü altına girmezsiniz.
- Nakit akışınızın faaliyet dışından kaynaklanan kısmını bilip, bankada paranız olduğu müddetçe iyi gittiğiniz yanılgısıyla kendinizi kandırmazsınız.
Sözün özü, şirketimizde rakamların diliyle konuşuyorsak doğru yoldayız. Hem mevcut performansımızı rakamlarla ölçüyor hem de gelecek adımlarımızı buna göre planlıyoruz demektir. Bunun için de veri analizi ve kararlarınızı etkileyecek raporlamaların hazırlanmasını garanti eden bir sistem kurmamız gerekiyor. Evet veriler ve raporlar satsanız para etmiyor ancak daha akıllı satmamızı sağlayarak bize kesinlikle zaman ve para kazandırıyor.
Sevgiyle kalın
Belma Öztürk Gürsoy
ActionCOACH İşletme Koçu